تعریف کمرویی
برای تربیت کودکان کمرو باید بدانیم کمرویی، صفت فردی است که به خاطر ترسویی، احتیاط کاری و عدم اطمینانش، نزدیک شدن به او مشکل است. فرد کمرو هشیارانه از مواجهه با افراد یا چیزهای مشخص یا انجام کاری همراه آنان بیزار است. در گفتار یا کردار خود ملاحظه کار است، از ابراز وجود بیزار است و به طور محسوسی ترسوست.
ممکن است فرد کمرو کناره گیر یا بی اعتماد و یا از خمیر مایه ی دیگری باشد: شخصیتی پرسش انگیز، بی اعتماد و مشکوک. فرهنگ لغت، کمرویی را به عنوان ناراحت بودن در حضور دیگران تعریف می کند. اما به نظر نمی رسد که این تعریف مطلب زیادی به آنچه عموماَ درباره کمرویی می دانیم بیفزاید. هیچ تعریف واحدی کفایت نمیکند. زیرا کمرویی برای افراد مختلف دارای معانی متفاوت است. کمرویی شرایط پیچیده ای است که آثار مختلفی بر جای می گذارد، از ناراحتی مختصر تا ترس بی مورد از مردم و روان رنجوری حاد.
علل کمرویی
کمرویی علل مختلفی دارد، بعضی از آنها از این قرارند:
• وجود فــــرد کمرو در خانواده مثل پدر، یا مادر کمـــرو و الگوگیری کودک از او
• تحقیــــر کـــودک در خانه و مدرسه
• برچسب کمـــرویی بر کـــودک زدن و تلقین کمــــرویی به او
• مقایسه کـــودک با دیگــــران
• توقــــع بیش از حد از کـــودک داشتن
• تجارب منفــــی کــودک در موقعیتهای مختلف
• نقل مکان هــای مکرر خانواده
• تـــــرتیب توالد
• طلاق یا مـــرگ یکی از والــــدین
• آرمان گرایی والدین و یا جامعـــه
راه های پیشگیری از کمرویی در کودکان
بیشتر اوقات خجالت هنگامی در کودک ایجاد می شود که او در زندگی خانوادگی خود تکیه گاه مطمئنی نمی یابد تا با اطمینان و اعتماد به آن، شخصیت خویش را ثبات بخشد.همین کمبود باعث می شود که کودک شما از تجربه کردن وقایع تازه و عجیب برحذر باشد. ممکن است شما اظهار کنید که: من چند فرزند دارم، اما چرا فقط این یکی کمرو شده؟ توجه داشته باشید حتی در یک خانواده که نحوه تعلیم و تربیت در آن یکسان است همه افراد بهره یکسانی از آن نخواهند برد.
- اگر متوجه کمرویی فرزند خود شدید، به هیچ وجه او را با فرزندان دیگر مقایسه نکنید. همچنین نباید رفتار و کردار او را تایید کنید مثلا بگویید: آفرین چه دختر ساکتی! و یا او بچه بسیار خوبی است، همیشه گذشت می کند. بدانید که کودک شما مثل شاخه نورس و تری، در دستان قدرتمند شماست. پس با فرزند خود در کمال دقت و ظرافت رفتار نمایید، زیرا کمرویی و یا برعکس اعتماد به نفس او، در خانواده شکل می گیرد.
- سعی کنید انجام کارهایی را از کـــودک درخواست نمایید که می دانید ازعهده آنها برمی آید. و مثلا اگر در دوره تـــرس های کودکانه است از او نخواهید که در استخــری از آب بپرد و یا به زیرزمین تاریک برود.
- اگر ترس و نگرانی شما در مورد فرزندتان زیاد از حد باشد، ناخودآگاه این ترس را به کودکتان نیز منتقل می کنید. اگر این روش را ادامه دهید، امکان عمل و ابتکار را از او می گیرید. سعی کنید همه چیز را از قبل برای آماده نسازید، بلکه به او کمک کنید تا بتواند در برابر موقعیت هایی که احتمال خطر در آن می رود عکس العمل مناسبی نشان دهد. درضمن سن و سال او را از یاد نبرید و او را به انجام کارهای ساده تشویق کنید که از هر عامل دیگری در تصحیح رفتارش مناسب تر است.
- به کارهای کودک خود بها بدهید و بدانید که او در حد توان خود توانسته کارهایی هر چند کوچک را انجام دهد. نکته مهم آن است که او به خود و به نیروی خود اطمینان پیدا کند و نتایج کارهای خویش را بسنجد. تجربه اندوزی فعلی اوست که اساس رشدش را در آینده فراهم میکند. از گفتن جملات هشدار دهنده مثل: مواظب باش و یـا حواست راجمع کن خودداری کنید و به جای این جملات منفی، محیط او را از عوامل خطرزا تخلیه کنید.
- تولد نوزاد جدید همواره با واکنش های خاصی از جانب کودک بزرگتر همراه بوده است.تنها راه درمان دراین موقعیت ،عبارت است از سهیم کردن او در مراقبت از نوزاد و بدترین روش آن است که مثلا مانع از دست زدن او به نوزاد بشویم . به خصوص در روزهای اول تولد در مقابل کودک ارشد به ناز و نوازش نوزاد نپردازیم و این کار را حتما در غیاب کودک بزرگتر انجام دهیم.
درمان کمرویی و خجالت در کودکان
- ورود به مدرسه را دروازه دخول به اجتماع فرزندتان بدانید و هر ترس و تردیدی را از دل دور کنید. کودک را با تنبیهات احتمالی مدرسه نگران نسازید.توجه داشته باشید که کودک در صورتی این گام های نخستین را با موفقیت برخواهد داشت که والدین با عقل و تدبیر، او را آماده این کار ساخته باشند. سعی کنید او را به حال خود واگذارید تا تجارب تلخ و شیرین این ایام را خود تجربه کند و بیش از حد نگران او نباشید.
- به کـودکان در کشف هر چیز جذب کننده ای که در وجودشان هست کمک کنید و از امروز به تعریف کردن از فـــرزند خودتان به خاطر تمام چیزهای جذب کننده ای که در اعمال و وجود او می یابید، بپردازید. عـرصه بـــرخوردهای کـــودک را با محیط خارج گستــرش دهید. شـــرایطی به وجود آورید که کودکان نحوه استفاده از معلومات کودکان دیگر را، به عنوان یک منبع فرا بگیرند و از یکدیگر کمک بخواهند و به یکدیگر کمک کنند. هدف، تمرین و تشویق همکاری، اشتراک مساعی و دوستــی برای ایجاد یک جامعه دموکراتیک است. علاوه بر آن بازی ها و اسباب بازی هایـــی که به دو بازیکن یا بیشتـــر نیاز دارند باید برای تقویت بازی اشتراکی در دسترس باشند.
- فرزندان یا شاگردان خود را صرفا به این دلیل که بهتر می توانید آنان را تحت کنترل یا سازماندهی در آورید، تشویق به وابستگی نکنید. وابستگی مانند شکلات کشی است، هرچند مزه آن خوب است اما همیشه در آخر کار،به دندان شما می چسبد.
- به کودکان یاد بدهید که مسئول کارهای خودشان باشند. کودکان را تشویق کنید که در مقابل دیگران نیز مسئول باشند، البته نه فقط در کمک کردن به افراد سالمند برای عبور از خیابان، بلکه در کمک کردن به خواهران و برادران در انجام کارهای خانه، کمک به شما در زمان ناراحتی یا کمک به همکلاس هایی که نیازمند یاری می باشند.
- بروز برخی اشتباهات را مجاز بدانید و بگذارید کودک با صرف وقت کافی متکی به نفس ترشود. کودکان کمرو به دلیل اضطراب ناشی از شکست در کار یا انجام نادرست عملی از انجام هر کاری می ترسند. به کودکان بیاموزید به استقبال مخاطرات حساب شده بروند و شکست را متحمل شوند.
- ترتیبی بدهید که کودکان به هنگام تنهایی با خودشان راحت باشند. تنهایی، زمانی که به عنوان ابزاری برای برقراری ارتباط با خود انتخاب می شود می تواند تجربه ای مثبت باشد. این به آن معناست که مکان هایی اختصاصی و اوقاتی فردی در اختیار کودک شما قرار داده شود. همچنین به آن معناست که زندگی کودک را با فعالیت های گروهی برنامه ریزی شده پر نکنیم. بنابر موقعیت حتی به آن معناست که کودک را به انجام فعالیت های انفرادی مانند پیاده روی در اطراف منزل، رفتن به موزه و سینما، یا کودکان بزرگتر را به گردش در پارک تشویق کنیم.
- سعی کنید فرزندان خود ( به خصوص فرزندان کمرو ) را قدری بیشتر نوازش کنید. تماس جسمانی باعث می شود که کودک احساس طرد شدن نکند.این کار احساس رضایت را در او ایجاد می کند و واقعیت وجودی او را مورد تأیید قرار می دهد.
