روش های تقویت مهارت های حرکتی کودکان

مهارت های حرکتی برای کودکان

به مجموعه حرکتهایی که با هم ترکیب شده تا یک حرکت بهینه و هماهنگ همچون بالا بردن دست را به وجود می آورند، مهارت‌های حرکتی گفته می‌شود. این مهارت ها به دو بخش مهارت های حرکتی درشت و مهارت های حرکتی ظریف تقسیم می شوند. باید روش های تقویت مهارت های حرکتی کودکان در هر دو گروه، مورد توجه والدین و مربیان قرار گیرد.

•  مهارت های حرکتی درشت
  مهارت های حرکتی درشت به توانایی حرکت دادن بخش های مختلف بدن اشاره دارند. این فعالیت ها شامل راه رفتن، فعالیت های پرتاب کردن و گرفتن و دیگر فعالیت های حرکتی درشت و تعادل، گروه بندی شده اند. کودکان پیش دبستانی در رشد حرکتی به پیشرفت های چشم گیری نائل می شوند. با قوی تر شدن استخوان ها، عضلات، توان ریه و هماهنگی عصبی – عضلانی بین بازوها، ساق ها، حواس و دستگاه عصبی مرکزی، این کودکان مهارت و تسلط بیشتری در انجام کارهای فیزیکی نشان می دهند.

• مهارت های حرکتی ظریف
  مهارت های حرکتی ظریف به عضلات کوچک تر بدن مربوط می شود که در فعالیت هایی نظیر دراز کردن دست، گرفتن با پنجه، دستکاری کردن، گرفتن با انگشت، کف زدن، چرخاندن، بازکردن، پیچاندن، کشیدن، یا خط کشیدن به کار می رود. فعالیت های حرکتی ظریف، فعالیت های پیش نیاز نوشتن و دست خط  نیز هستند. اگر کودکی در این گونه مهارت ها تبحر داشته باشد، می توان پیش بینی کرد که در دوران تحصیلی مشکل دست خط پیدا نخواهد کرد. این کودکان در کارهای هنری و دستی مهارت خاصی دارند. وقتی کودک از لب یا زبان برای چشیدن طعم‌ها و یا لمس کردن اشیا استفاده می‌ کند این هم مهارت حرکتی ظریف یا دست ورزی است.

تقویت مهارت های حرکتی

برای تقویت مهارت های حرکتی کودکان ، زنگوله هایی را به مچ دست و پای کودک ببندید تا هنگام حرکت سروصدا کند؛ با این کار به او می آموزید که چگونه حرکت باعث ایجاد صوت می شود. او نیز این را درک و سعی می کند حرکات را تکرار کند. به منظور جلوگیری از هر حادثه ای هیچ گاه زنگوله ها را در دسترس کودک قرار ندهید تا آنها را نبلعد.

عمل هماهنگ و یک پارچه چشم و دست، یا چشم و پا در ایجاد یک حرکت مؤثر و کارآمد، مستلزم یک پیوند حرکتی – ادراکی است. رشد و تکامل هماهنگی چشم و دست، کودک را بر انجام مناسب اعمال حرکتی درشت، قادر خواهد ساخت. این مهارت ها در کنار یکدیگر در مهد کودک ، پیش دبستانی و یا سال اول دبستان رشد و توسعه داده می‌شود. ولی در هر سنی درخور اهمیت بوده و والدین می‌توانند با انجام مهارتهای حرکتی درشت و ظریف کمک به توسعه این توانایی در کودکان کنند زیرا در رشد کودکان اهمیت به سزایی داشته و باید تقویت شوند.

تقویت مهارت های حرکتی کودکان

تقویت مهارت‌ های حرکتی درشت توسط فعالیت های بیرون از خانه

رفتن به زمین بازی
یکی از راههای خیلی خوب برای به کار گرفتن طیف گسترده‌ای از مهارت‌ های حرکتی درشت، بردن کودکتان به زمین بازی است. بالا رفتن یا آویزان شدن از وسایل زمین بازی، بسیاری از ماهیچه‌ها را به صورت همزمان تقویت می‌کند. تاب خوردن باعث تحریک حواس و درگیر کردن دستگاه دهلیزی برای حفظ تعادل می‌شود. بیشتر وسایل زمین‌های بازی در سطوح مختلف تعبیه شده‌اند و کودک شما را مجبور به استفاده از  قوه تشخیص ارتفاع و درک فضایی می‌کنند.

 رنگ‌آمیزی با گچ‌های پیاده‌رو
وقتی کودک مشغول نقاشی روی پیاده‌رو می‌شود، مجبور است به سمت زمین چمباتمه بزند و این کار باعث تقویت عضلات پا و پشت او می‌شود، همچنین نگه داشتن گچ در دست، موجب تقویت مهارت‌ های حرکتی ظریف و کنترلی او نیز می‌شود. از گچ‌های پیاده‌رو برای ساختن بازی‌هایی مانند «لی لی» یا طراحی مسیر‌هایی برای «قطاربازی» هم می‌توان استفاده کرد. این فعالیت های بیرون از خانه، تحرک زیادی ایجاد می‌کند و باعث افزایش استقامت کودکان می‌شوند.

 گردش در طبیعت
یکی از فعالیت های بیرون از خانه که مهارت‌ های حرکتی درشت کودک را تقویت می‌کند، گردش در طبیعت است. هنگامی که کودک برای کشف جهان اطراف آزاد گذاشته ‌شود، چیزهای زیادی می‌تواند بیاموزد. دراز کشیدن روی چمن، برداشتن یک قاصدک یا راه رفتن روی ورقه‌های چوب یا سیمان به کودک کمک می‌کند تا یاد بگیرد که چطور جنس‌ها (بافت‌ها) و احساس‌های مختلف را پردازش کند و متوجه شود که کدام یک برایش خوشایندتر است.

 اسباب‌بازی‌های چند منظوره
لوازم بازی چندمنظوره مانند روبان رقص، طناب بازی و حلقه هولاهوپ می‌توانند به روش‌های متنوعی مورد استفاده قرار بگیرند و کودک را تشویق به استفاده از قوه خلاقیت کنند. این نوع وسایل، کودک شما را برای مدت طولانی مشغول فعالیت نگه می‌دارد و او را درگیر انجام فعالیت‌هایی با دامنه حرکتی وسیع‌تر بازوها و کمر می‌کند.

بالا رفتن از تپه‌ها و راه رفتن بر سطح‌های ناهموار
برای تقویت مهارت های حرکتی درشت بالا و پایین رفتن از تپه‌ها و راه رفتن بر سطح‌های ناهموار به ایجاد قدرت و استقامت کمک می‌کند. همراه کودکتان در یک پارک تپه‌ای، کنار ساحل یا روی تخته‌های چوبی راه بروید. وقتی فرزندتان در مواجهه با کمی بلندی در محیط‌های مختلف قرار می‌گیرد، توان بدنی او به میزان زیادی افزایش می‌یابد.

 آب‌بازی
کودک، عاشق بازی‌های مختلف با آب در هوای گرم است که بسیاری از این بازی‌ها منجر به تقویت مهارت‌ های حرکتی درشت می‌شود. از کودکتان بخواهید که سطل آب را پر کند و برای پر کردن استخر بادی یا کمک به شما برای آب دادن به گیاهان با خود حمل کند و با این کار به افزایش قدرت او کمک کنید. میز آب هم وسیله جذاب دیگری است که انواع مختلفی از بازی‌های آبی را به طور همزمان در اختیار شما می‌گذارد. با استفاده از یک میز آب، کودک شما می‌تواند اشیایی را در آب شناور کند، فنجان‌ها را پر از آب کند و با انواع اسباب‌بازی‌های آبپاش‌ بازی کند؛ تمام این فعالیت‌ها باعث قوی تر شدن دست‌های او می‌شوند.

پروژه‌های نقاشی بیرون از خانه
چه جایی بهتر از بیرون خانه برای ریخت و پاش؟ ورقه‌های بزرگ کاغذ نقاشی یا پارچه‌های نقاشی را روی زمین پهن کنید و کاسه‌های رنگ یا قالب‌های کیک را با رنگ‌های انگشتی قابل شست‌وشو پر کنید. کودکتان را تشویق کنید با به کار گرفتن دست‌ها، پاها، کف پاها و هرجای دیگر بدنش، تا حد امکان در اندازه‌های بزرگ نقاشی کند و پارچه یا کاغذ نقاشی را تا جایی که می‌تواند پر کند. این کار باعث می‌شود کودک شما عضله‌های اصلی‌اش را به کار گیرد و بدنش را در شکل‌های مختلف کشش و حرکت دهد.

دوچرخه یا اسکوترسواری
راندن دوچرخه یا اسکوتر در گروه فعالیت های خارج از خانه ای هستند که برای تقویت هماهنگی، استقامت و توانایی عمومی به کودک شما کمک می‌کند. هرچقدر کودکتان بیشتر به فعالیت‌های استقامتی بپردازد، انرژی بیشتری برای انجام سایر فعالیت‌ها خواهد داشت.

ورزش‌های روش‌مند و بازی‌های توپی
انجام یک بازی فوتبال دوستانه، گرفتن و پرتاب کردن توپ در زمین بازی، از دیگر فعالیت های خارج از خانه است که باعث ارتقای هماهنگی چشم و دست، هماهنگی دست و پا، برنامه‌ریزی حرکتی و مهارت‌های ارتباطی در کودک شما می‌شود. هنگامی که کودکان به انجام بازی‌های روش‌مند با دوستانشان می‌پردازند، با مفاهیم رعایت نوبت و روحیه ورزشکاری نیز آشنا می‌شوند.

کار در حیاط
به کودک خود اجازه دهید تا در نگهداری از حیاط به شما کمک کند. او می‌تواند با برداشتن آشغال‌ها یا کندن علف‌های هرز در باغبانی به شما کمک کند یا با برداشتن چوب‌های کوچک یا برگ‌های ریخته‌شده، در تمیز کردن حیاط با شما همکاری کند. هر بار که او برای برداشتن چیزی از روی زمین، خم می‌شود، پاهایش را تقویت و توانایی حفظ تعادلش را بهتر می‌کند.

تقویت مهارتهای ظریف حرکتی کودک

فعالیت با دست‌ها و انگشتان را مهارت‌های حرکتی ظریف می‌گویند، مانند: برداشتن اشیای ریز، استفاده از قیچی، نوشتن، نقاشی کشیدن، رد کردن نخ از مهره و گره زدن بند کفش. این مهارت‌ها از تولد تا بزرگ‌سالی به صورت مستمر و به مرور رشد می‌یابند. به طور کلی تمام مهارت‌های حرکتی (اعم از ظریف و درشت) با تمرین رشد می‌کنند، بنابراین هربار که مهارتی خاص را تمرین می‌کنیم، باعث می‌شود مسیر ارتباطی که بین مغز و عضلات وجود دارد بارها و بارها تقویت شده و در نتیجه حرکت را بهتر انجام دهیم.

همچنین هر چه بیشتر از عضلات استفاده کنیم، قوی‌تر می‌شوند. هدف از تقویت مهارت های حرکتی کودکان یعنی مهارت‌های حرکتی ظریف، رشد و تقویت عضلات ریز و کسب مهارت در انجام اعمالی از جمله نوشتن، پرتاب کردن، گرفتن، بریدن، بستن و باز کردن چیزهای مختلف است. در اینجا به فعالیت‌هایی می‌پردازیم که زمینه‌ساز و پیش‌نیاز یادگیری نوشتن است.

نوشتن یک فرایند پیچیده است که علاوه بر هماهنگی چشم و دست، مهارت‌های دیگری را هم شامل می‌شود و در واقع ترکیبی است از فرایندهای حرکتی، حسی، ادراکی و شناختی. بنابراین هر آن چه که به کودک کمک کند تا مهارت های حرکتی ظریف را  تقویت و تمرین کند، بسیار ارزشمند است. مثلا وقتی کاغذ و مدادشمعی و مداد را دراختیار کودک قرار می‌دهید، موجب تقویت چالاکی او می‌شوید که این چالاکی در مهارت نوشتن به او کمک خواهد کرد.

از حدود سه سالگی می‌توانید این وسایل را در دسترس او بگذارید، اما برای این که دستان او توانایی نگه داشتن قلم را پیدا کند، باید انگشتان او تقویت شود. برای مثال وقتی به حمام می‌رود رنگ انگشتی یا رنگ خوراکی به او بدهید و از او بخواهید که با کف دست و انگشت و پاهایش روی دیوارهای حمام و کف آن نقاشی کند. این کار چنان برای کودک لذت‌بخش و هیجان‌انگیز است که زمان زیادی را صرف آن خواهد کرد. با تکرار این کار فرزند شما به مرور کنترل بیشتری روی دستان خود پیدا خواهد کرد.

مهارت های حرکتی برای کودکان علاوه بر این که برای عضلات ظریف او مفید خواهد بود، باعث تقویت حس لامسه و سبب آرامش روحی او نیز می‌شود و تمرکز و خلاقیت او را پرورش خواهد داد. شما به عنوان والد با او همراه شوید و از او بخواهید که نقاشی‌هایش را با تمام جزییات برای شما توضیح دهد. دقت کنید که هرگز نباید از نقاشی‌های او انتقاد کنید، مخصوصا با جملاتی مثل: “این چیه کشیدی؟!” یا “اصلا شبیه اونی که میگی نیست!” یا “کارت افتضاحه!” این عبارات، بدترین کلماتی است که متاسفانه در برابر کودک به کار می‌رود و سبب عدم اعتماد به نفس و سرخوردگی او خواهد شد.

پس سعی کنید او را حمایت و تشویق کنید تا تلاش خود را افزایش دهد، البته این نکته را هم مدنظر داشته باشید که تعریف اغراق‌آمیز و بیش از حد هم مخرب است و نتیجه‌ی عکس خواهد داد. پس سعی کنید نکات خوب فعالیت او را کاملا واضح برایش شرح دهید؛ مثلا بگویید : “چه رنگ زیبایی استفاده کردی”، “تلاش تو برای کشیدن و رنگ کردن خیلی من رو خوشحال می‌کنه”، “مطمئنم که با تمرین بیشتر هر بار بهتر نقاشی می‌کشی.” در پایان این را هم در نظر داشته باشید که با این فعالیت کودک شما ترکیب رنگ‌ها را هم کشف خواهد کرد و شناخت او از رنگ‌ها بیشتر خواهد شد.

نوشته های مشابه
بازی برای تقویت حس لامسه در کودکان ( ماه های اول تولد )
بازی عروسک گردان
بازی شکار کلمات،تقویت سخن گفتن کودک
بازی دالی موشه ، یک بازی تقلیدی
بازی برای تقویت تعادل در کودکان

لینک اینستاگرام:
https://www.instagram.com/p/BhWcpnTlrGB/